 |
Dr hab. inż. Beata Więcaszek, prof. ZUT Profesor ZUT |
Obszar badań: ICHTIOLOGIA – taksonomia i biologia ryb
• Taksonomia, systematyka, biologia, ekologia i ochrona ryb występujących
w południowym Bałtyku (ze szczególnym uwzględnieniem dorsza Gadus morhua) i w Zalewie Szczecińskim
• Morfologia, taksonomia i rozsiedlenie geograficzne rzadkich głębokowodnych
gatunków oraz ryb dorszokształtnych występujących w północnym Atlantyku;
• Stan aktualny, ogólna ekologia, biologia i taksonomia obcych i inwazyjnych gatunków ryb oraz bezkręgowców pojawiających się w Zatoce Pomorskiej i w dorzeczu Odry.
Wykaz opublikowanego dorobku naukowego
Jestem autorką 62 publikacji naukowych, w tym 50 rozpraw naukowych, 4 monografii, 4 rozdziałów w monografiach i 4 prac opublikowanych w recenzowanych materiałach konferencyjnych. Jestem autorem (1) lub współautorem (3) czterech podręczników akademickich. Jestem autorem (14) lub współautorem (27) 41 publikacji popularno-naukowych.
Liczba punktów ministerialnych - 1700.
W okresie po habilitacji (2011-2025) opublikowałam 28 rozpraw naukowych:
2011-2015
Gruszka P., Więcaszek B. 2011. Palaemon elegans Rathke, 1837 in the food of Baltic cod (Gadus morhua callarias L., 1758) from the Gulf of Gdańsk. Marine Biology Research, 7:1, 100-105, DOI: 10.1080/17451001003660285
Więcaszek B., Sobecka E., Dudko S., Keszka S. 2011. New and “visiting” fish species with description of their parasite fauna collected at western coast of Poland (Baltic Sea). Oceanologia 53 (1): 163-179 DOI: 10.5697/oc.53-1.163
Sobecka E. Łuczak E., Więcaszek B., Antoszek A. 2011. Parasite community structure of cod from Bear Island (Barents Sea) and Pomeranian Bay (Baltic Sea). Polish Polar Research. Vol. 32 no. 3 pp. DOI: 10.2478/v10183−011−0016−6
Antoszek A., Antoszek J., Więcaszek B., Ogiński T., Suszycki S. 2011. Differences between the Baltic cod Gadus morhua callarias L. and Atlantic cod Gadus morhua morhua L., by skeletal muscle protein polymorphism, analyzed with classical SDS-PAGE electrophoresis. Electronic Journal of Polish Agricultural Universities. Vol. 14 (3), #02 http://www.ejpau.media.pl/volume14/issue3/abs-02.html
Kijewska A., Więcaszek B., Kijewski T. 2011. Analysis of population and taxonomical structure of Atlantic cod, Gadus morhua (Actinopterygii: Gadiformes: Gadidae) from the Baltic Sea with use of microsatellite DNA. Acta Ichthyologica et Piscatoria. 41(4):307–314 DOI: 10.3750/AIP2011.41.4.07
Więcaszek B., Melo M.R.S., Szulc J. Sobecka E. 2011. Morphometrics, ovary structure, and parasites of Chiasmodon harteli (Actinopterygii: Trachiniformes: Chiasmodontidae) from off south-eastern Greenland. 2011. Acta Ichthyologica et Piscatoria 41 (4): 301–306 DOI: 10.3750/AIP2011.41.4.06
Kijewska A., Więcaszek B., Kalamarz H., Szulc J., Sobecka E. 2012. Skin structure studies and molecular identification of the Atlantic cod Gadus morhua L. of unique golden pigmentation from the Svalbard Bank. Journal of Applied Ichthyology 28, 60 – 65; DOI: 10.1111/j.1439-0426.2011.01919.x
Sobecka E., Szostakowska B., Ziętara S.M., Więcaszek B. 2013. Morphological and molecular characterization of Ceratomyxa gurnardi sp.n. (Myxozoa: Ceratomyxidae) infecting the gallblader of the grey gurnard Eutrigla gurnardus (L.) (Scorpaeniformes, Triglidae). Parasitological Research, 2013 Feb; 112(2): 731-735 DOI: 10.1007/s00436-012-3193-2.
Sobecka E., Więcaszek B., Antoszek A. 2014. Occurrence and distribution of pathogens in relation to the food components of grey gurnard, Eutrigla gurnardus (L.) (Teleostei: Scorpaeniformes), off Shetland Islands”. Oceanological and Hydrobiological Studies, 43 (3): 265-273. https://DOI.org/10.2478/s13545-014-0140-0
Poćwierz-Kotus A., Kijewska A., Petereit C., Więcaszek B., Bernaś R., Arnyasi M., Lien S., Kent M.P., Wenne R. 2015. Genetic differentiation of brackish water populations of cod Gadus morhua in the southern Baltic, inferred from genotyping using SNP-arrays. Marine Genomics 19, 17–22; online 5 June 2014 DOI:10.1016/j.margen.2014.05.010
Więcaszek B., Sobecka E., Keszka S., Stepanowska K., Dudko S., Biernaczyk M. Wrzecionkowski K. 2015. Studies on endangered and rare non-commercial fish species recorded in the Pomeranian Bay (southern Baltic Sea) in 2010 – 2013. Helgoland Marine Research 69 (4) 411-416. DOI: 10.1007/s10152-015-0442-7
2016-2019
Więcaszek B., Keszka S., Dziaman R., Górecka K., Dąbrowski J. 2016. Piaractus brachypomus (Characiformes, Serrasalmidae) - an incidental alien species in Polish and world waters? Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stietinensis ser. Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica: 330 (40) 4: 187-198
Wąsikowska B., Sobecka E., Bielat I., Więcaszek B, Legierko M. 2018. A novel method for predicting pathogenic anisakid nematode infection of Atlantic cod raw materials using rough set theory. Journal of Food Protection Vol. 81, No. 3, 2018, pp. 502–508 DOI:10.4315/0362-028X.JFP-17-371
Więcaszek B., Sobecka E., Panicz R., Keszka S., Górecka K., Linowska A. 2018. First record of the deep-water shark Etmopterus spinax (Chondrichthyes: Etmopteridae) from the southern Baltic Sea (Pomeranian Bay). Oceanologia Vol. 60 (3) 426-430. DOI: 10.1016 / j.oceano.2018.02.001
Więcaszek B., Sobecka E., Szulc M., Górecka K. 2018. Case study of diet and parasite fauna of extremely rare fish species Lumpenus lampraeteformis (Perciformes, Stichaeidae) from the Gulf of Gdańsk (south Baltic Proper). Fisheries & Aquatic Life Vol. 26 (1) 73-77. DOI 10.2478/aopf-2018-0009
Dąbrowski J., Więcaszek B. 2018. Analysis of fish species composition in Miazga, a stream blocked with a small dam reservoir (Pilica river basin, central Poland). Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis seria Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica. 345 (48) 4: 27-44. DOI 10.21005?AAPZ2018. 48.4.
Więcaszek B., Sobecka E., Keszka S., Panicz R., Górecka K., Linowska A, S. Król. 2019. Record of three new fish species and their parasite fauna in the Pomeranian Bay (Bornholm Basin, Baltic Sea). Acta Ichthyologica et Piscatoria. 49 (1): 65-73. DOI: 10.3750/AIEP/02392
2020-2025
Więcaszek B., Nowosielski A., Dąbrowski J., Górecka K., Sławomir S., Strzelczak A. 2020. Fish size effect on sagittal otolith outer shape variability of round goby Neogobius melanostomus from the Pomeranian Bay (Bornholm Basin, Baltic Sea). Journal of Fish Biology 97 (5) 1507-1541. DOI: 10.1111/jfb.14521
Więcaszek B., Piasecki W. 2020. The Updated Checklist of the Collected Specimens in the Ichthyological Museum in Szczecin. Acta Ichthyologica et Piscatoria (2020) 50 (4): 543–562 DOI: 10.3750/AIEP/03086
Więcaszek B., Panicz R., Dąbrowski J., Keszka S., Linowska A., Brysiewicz A. 2022. Morphological and genetic studies of invasive species Piaractus brachypomus (Serrasalmidae), collected from the Polish waters and laboratory culture. Aquatic Invasions. DOI: 10.3391/ai.2022.17.1.07
Brysiewicz A., Czerniejewski P., Dąbrowski J., Więcaszek B. 2022. Fish diversity and abundance patterns in the small watercourses of the Central European Plain ecoregion in relation to different environmental factors. Water. Biodiversity and Functionality of Aquatic Ecosystem, 14 (17), 2638. https:// DOI.org/ 10.3390/w14172697
Dąbrowski, J.; Czerniejewski, P.; Brysiewicz, A.; Więcaszek, B. 2023. Morphometrics, Growth and condition of the invasive bivalve Rangia cuneata during colonisation of the Oder Estuary (North-Western Poland). Water 2023, 15, 3331. https:// DOI.org/10.3390/w15193331
Sobecka E., Więcaszek B., Eljasik P., Panicz R., Linowska A. 2023. Parasitological and molecular identification of cestode Bothriocephalus scorpii sensu stricto found in a new host, Chelidonichthys lucerna (Linnaeus, 1758) (Triglidae, Scorpaenoidei), from the North Sea. European Journal of Zoology 90:2, 726-732, DOI: 10.1080/24750263.2023.2264911
Więcaszek B., Panicz R., Eljasik P., Tański A., Bushra A. 2023. Molecular and biological studies of nonindigenous and extremely rare fish species from the western Baltic reported from the Pomeranian Bay (southwest Baltic Proper). Folia Biologica, vol. 71 No 4: 181-194. https:// DOI.org/10.3409/fb_71-4.18 e-ISSN 1734-9168
Więcaszek B., Czerniejewski P., Dąbrowski J., Formicki K., Korzelecka A., Tański A. 2024. Return of Alosa fallax to the spawning ground in Szczecin Logoon (South Baltic). Journal of Land and Water Development. DOI: 10.24425/jwld.2024.151557
Rząd I., Więcaszek B., Linowska A., Korzelecka A., Dzika E. 2024. Diphyllobothrium sp. and other parasites of migrating and rare fish species in the Southern Baltic Sea and coastal waters, Poland. Animals: Diagnosis, Evaluation, and Management of Wildlife, Exotic and Zoo Animals Disease. 14(7), 1029; https:// DOI.org/10.3390/ani14071029
Dąbrowski, J.; Więcaszek, B., Czerniejewski, P.; Brysiewicz, A. 2024. Which fish predators can tell most on the ecosystem’s changes in the Pomeranian Bay (SW Baltic Proper)? Preliminary results. Water 2024, 15, 3331. 16, 2788. https:// DOI.org/ 10.3390/w16192788
Gruszka P., Więcaszek B., Gollasch S., J. Dąbrowski. 2025. Fish transport in ships’ ballast tanks: an European perspective. ICES Journal of Marine Science (praca w druku)
Wykaz monografii naukowych
Więcaszek B., Keszka S., Krzykawski S., Antoszek A. 2008. Wielojęzyczny słownik nazw ryb ozdobnych. Nazewnictwo polskie, łacińskie, angielskie, niemieckie, hiszpańskie i rosyjskie. Wyd. AR w Szczecinie. 157 str.
Więcaszek B., Antoszek A., Krzykawski S., Keszka S. 2009. Chrzęstniki Chondrichthyes. Charakterystyka, nazewnictwo naukowe i wielojęzyczne. Cartilaginous fishes. Scientific and multilingual nomenclature. Wyd. Uczelniane ZUT w Szczecinie. 93 str.
Więcaszek B. 2010. Analiza statusu taksonomicznego dorsza Gadus morhua Linnaeus, 1758 z Morza Bałtyckiego, na podstawie cech morfologicznych, biologicznych i genetycznych populacji z różnych rejonów rozsiedlenia. Monografia habilitacyjna. Wyd. Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. 195 str.
Więcaszek B., Antoszek A., Keszka S. 2015. Naukowe, polskie i angielskie nazewnictwo ryb świata w układzie systematycznym: Monografia naukowa.. Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – PIB, Radom. 313 str. ISBN 978-83-937820-0-0
Wykaz rozdziałów w monografiach naukowych
Krzykawski S., Więcaszek B., Modrzewski P. 1997. Charakterystyka cech biometrycznych wzdręgi Scardinius erythrophtalmus (L.) z kanału zrzutowego wód pochłodniczych Elektrowni „Pomorzany” w Szczecinie (Biometric characters of rudd Scardinius erythrophtalmus (L.) from the cooling waters of the Pomorzany power plant in Szczecin. „Systematyka i filogeneza świata zwierzęcego – systematyka ryb karpiowatych Cyprinidae”. Wydawnictwo ART, Olsztyn; pozycja dofinansowana przez KBN; ISBN 83-87443-30-1
Krzykawski S., Więcaszek B. 1998. Some taxonomic data on roach Rutilus rutilus (L.) and perch Perca fluviatlis L. populations from the Szczecin Lagoon. “Freshwater fish and the herring populations in the coastal lagoons – Environment and Fisheries”.Sea Fisheries Institute, Gdynia, Poland. ISBN: 83-90888502-1: 143-148.
Więcaszek B. 2011. Rozdział (30 haseł) w Encyklopedii Rybactwa: Gatunki ryb morskich w polskiej strefie Morza Bałtyckiego. 2011. Wyd. IRS, Olsztyn. ISBN: 978-83-60111-59-8; 590 str.
Więcaszek B., Dąbrowski J. 2013. Problem obcych i inwazyjnych gatunków zwierząt w polskich wodach Południowego Bałtyku. Problems of invasive and alien animal species in Southern Baltic Sea off Poland. Rozdział w monografii naukowej: “Wykorzystanie zasobów morza. Gospodarka morska a nauka. The exploitation of marine resources. The maritime economy and scientific potential”. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie: 195-204 ISBN 978-83-7663-169-1.
Więcaszek B., Górecka K., Dąbrowski J. 2014. Nowe gatunki ryb na rynku polskim. Rozdział w Monografii: Zrównoważone wykorzystanie żywych i abiotycznych zasobów morza. Ochrona środowiska morskiego Morza Bałtyckiego. The sustainable use of living and abiotic marine resources. Protection of the marine environment of the Baltic Sea. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie: 133-146. ISBN 978-83-7663-190-5
Wykaz prac naukowych opublikowanych w recenzowanych materiałach konferencyjnych
Sobecka E., Bielat I., Legierko M., Więcaszek B. 2013. Occurrence and distribution of anisakid nematodes in cod Gadus morhua L. from the North Atlantic. 2013. Tropical Medicine and International Health, Vol. 18 (Suppl. 1); Special Issue SI: 222-224 [IF 2.94]
Czerniejewski P., Więcaszek B., Wawrzyniak W. and Dąbrowski J. 2019. The vendace Coregonus albula (Salmonidae) management in lakes of the North-West Poland. Frontiers of Marine Sciences. Conference Abstract: XVI European Congress of Ichthyology. Lozanna, 2-6 Sept. 2019 (Switzerland). doi: 10.3389/conf.fmars.2019.07.00144 [IF 3.08]
Formicki K., Więcaszek B., Czerniejewski P., Rybczyk A., Tański A., Korzelecka-Orkisz A., Ostaszewska T. and Zakęś Z. 2019. Preliminary results of the salmonids monitoring in the river Rega (north-western Poland). Frontiers of Marine Sciences. Conference Abstract: XVI European Congress of Ichthyology. Lozanna, 2-6 Sept. 2019 (Switzerland). doi: 10.3389/conf.fmars.2019.07.00157 [IF 3.08]
Nędzarek A., Tórz A., Bonisławska M., Tański A., Korzelecka-Orkisz A., Więcaszek B. and Formicki K. 2019. Monitoring of water quality in the Rega River and its tributaries and their usefulness for fish species of high habitat requirements. Frontiers of Marine Sciences. Conference Abstract: XVI European Congress of Ichthyology. Lozanna, 2-6 Sept. 2019 (Switzerland). doi: 10.3389/conf.fmars.2019.07.00019 [IF 3.08]
Podręczniki akademickie
1. Krzykawski S., Więcaszek B., Keszka S., Antoszek A. 1999: Systematyka krągłoustych i ryb. Przewodnik do ćwiczeń. Wyd. AR Szczecin, 371 str.
2. Więcaszek B., Krzykawski S., Antoszek A., Keszka S. 1999: Podstawy systematyki krągłoustych i ryb. Przewodnik do wykładów i ćwiczeń dla studentów studiów zaocznych Wydziału Rybactwa Morskiego i Technologii Żywności. Wyd. AR Szczecin, 196 str.
3. Krzykawski S., Więcaszek B., Keszka S., Antoszek A. 2001: Systematyka krągłoustych i ryb. Przewodnik do ćwiczeń. Wyd. II, AR Szczecin, poprawione i uzupełnione, 437 str.
4. Więcaszek B., Krzykawski S., Keszka S., Antoszek A. 2006: Ryby w akwakulturze i akwaturystyce. Wyd. AR Szczecin, 330 str.
Udział w grantach
1. 2011 “Genomika ochrony dorsza bałtyckiego” – projekt PAN w Sopocie, finansowanie NCN, 2011-2013; nr projektu: 2011/01/M/NZ9/07207; współpracownik w projekcie - wykonawca; mój udział: pozyskanie żywych dorszy z rejonu Zatoki Kilońskiej i Zatoki Pomorskiej do eksperymentów, wykonanie badań; Kierownik zadania: charakterystyka cech taksonomicznych i biologicznych pozyskanych osobników.
2. 2013-2015 “Restytucja raków rodzimych w wybranych jeziorach Pojezierza Myśliborskiego, możliwość wspomagania rozrodu ryb głąbielowatych oraz znaczenie tych działań w rozwoju społeczno-gospodarczym regionu”; współpracownik w projekcie; finansowanie w ramach PO “Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013; środek 3.5. współpracownik w projekcie – wykonawca; mój udział : pobór materiału badawczego, oznaczanie gatunków ryb z podrodziny Coregoninae, określanie ich wieku i kondycji.
3. 2018. Ekspert-wykonawca w grancie „Harmonia+PL” w ramach opracowania pt. „Analiza stopnia inwazyjności gatunków obcych w Polsce wraz ze wskazaniem gatunków istotnie zagrażających rodzimej florze i faunie oraz propozycją działań strategicznych w zakresie możliwości ich zwalczania oraz analiza dróg niezamierzonego wprowadzania lub rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków obcych wraz z opracowaniem planów działań dla dróg priorytetowych”, na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (umowa nr 81/GDOŚ/2017 z dn.14.11.17 r.). Mój wkład: opracowany gatunek obcy: Piaractus brachypomus – pirania pirapitinga (wyniki badań obszarów występowania, diety, parazytofauny, możliwości przeżycia w wodach Polski) ;
4. 2018-2021 „Wzmacnianie naturalnych populacji najcenniejszych ichtiotaksonów (w tym wędrownych ryb łososiowatych) w oparciu o przyjazne środowisku innowacyjne przedsięwzięcia w postaci nowatorskich technik wylęgarniczych, w tym urządzanie tarlisk, opracowanie pasz dla ryb przeznaczonych do zarybień wraz z oceną ich wpływu na zdrowotność i potencjał rozrodczy ryb oraz środowiskowy monitoring pod kątem rozwoju infrastruktury społeczno-gospodarczej regionu”. Projekt współfinansowany w ramach Europejskiego Funduszu Rybackiego Rybactwo i Morze. Nr 0001-6521.1- OR 160 0002/17/18 współpracownik w projekcie. Mój udział: identyfikacja gatunków, wykonanie charakterystyki cech taksonomicznych i biologicznych pozyskanych osobników (wiek ryb, kondycja) Kierownik zadania: „Identyfikacja badanych gatunków ryb, oszacowanie wieku samic i samców, oznaczenie kondycji ryb współczynnikami Fultona i Clark”;
5. 2021-2023 „Opracowanie i wdrożeniu innowacyjnych metod wspomagania naturalnego rozrodu i wychowu gatunków zagrożonych - siei wędrownej i certy w oparciu o własne rozwiązania wykorzystujące pole magnetyczne jako czynnik podnoszący efektywność inkubacji oraz wykorzystania farmaceutyków jako czynnika skracającego okres wykluwania się larw, a także zastosowanie innowacyjnych rozwiązań zabezpieczających rozwijające się jaja siei na tarliskach w naturalnym środowisku.” Projekt współfinansowany w ramach Europejskiego Funduszu Rybackiego Rybactwo i Morze; współpracownik w projekcie – wykonawca; mój wkład: analiza danych, interpretacja wyników morfometrycznych badanych populacji.
6. 2021-2023 "Ochrona naturalnych zasobów dwuśrodowiskowych gatunków ryb zagrożonych i cennych gospodarczo - siei wędrownej i certy, poprzez zastosowanie innowacyjnych metod wspomagania naturalnego rozrodu" Projekt współfinansowany w ramach Europejskiego Funduszu Rybackiego Rybactwo i Morze; współpracownik w projekcie; Mój udział: identyfikacja gatunków, wykonanie charakterystyki cech taksonomicznych i biologicznych pozyskanych osobników (wiek ryb, kondycja). Kierownik zadania: „Identyfikacja gatunkowa badanych ryb oraz oznaczenie wieku na podstawie odczytu z łusek i otolitów”.
7. 2021-2023 „Opracowanie i wdrożenie metod rozrodu opartych o innowacyjny proces inkubacji ikry i wychowu młodocianych stadiów ryb łososiowatych przede wszystkim łososia (Salmo salar), troci wędrownej (Salmo trutta m. trutta), pstrąga potokowego (Salmo trutta m. fario) w oparciu o opracowania i wdrożenia innowacyjnych osiągnięć akwakultury związanych z inkubacją ikry w górnych odcinkach rzek, a następnie wychowu stadiów młodocianych tych gatunków ichtiofauny”. Projekt współfinansowany w ramach Europejskiego Funduszu Rybackiego Rybactwo i Morze; współpracownik w projekcie – wykonawca; mój wkład: pobór materiału, wykonanie badań 3 gatunków, interpretacja wyników morfometrycznych badanych populacji oraz ich wieku.
8. 1998. Badania przeprowadzone w powyższych grantach umożliwiła mojemu zespołowi aparatura badawcza, którą uzyskałam w 1998 roku w ramach grantu aparaturowego z Komitetu Badań Naukowych (Mikroskop binokularny z kamerą Nikon SMZ 1000, z programem pomiarowym Lucia): przyznany w 1998, w wysokości 30 tys. zł. (Kierownik grantu).
Granty wewnętrzne:
1.Grant wewnątrzuczelniany, inny BW/WNOZiR 02-04, 2002-2004 tytuł: Szczegółowa analiza taksonomiczna podgatunków dorsza atlantyckiego Gadus morhua L. z rejonu M. Bałtyckiego i wybrzeży Islandii (północny Atlantyk)”. (Kierownik projektu) Mój wkład: pozyskanie materiału badawczego, analiza morfometryczna, opracowanie i interpretacja wyników badań.
2.Grant wewnątrzuczelniany: BW/HN 04-07 Tytuł grantu habilitacyjnego 2004-2007: Analiza statusu taksonomicznego dorsza Gadus morhua Linnaeus, 1758 z Morza Bałtyckiego, na podstawie cech morfologicznych, biologicznych i genetycznych populacji z różnych rejonów rozsiedlenia” (monografia habilitacyjna – Więcaszek 2010) (Kierownik projektu) Mój wkład: pozyskanie materiału badawczego, analiza morfometryczna, opracowanie wyników badań.
